Elke woensdag vind u hier een leuk weetje over uw apparaten in en om het huis. Om uw familie, vrienden en collega's mee te verbazen. Vandaag: Wist u dat... de vaatwasser alweer ruim 130 jaar oud is?
De vaatwasser, lieveling van de haters
Gisteren nog verscheen in REVU een (column)interview met Maxim Hartman waarin hij roept dat het apparaat nooit uitgevonden had mogen worden. Want 'zelfs in de Eco stand' doet het apparaat lang over de vaat. Nu hebben we elders al eens over de eco stand verteld, dus die opmerking negeren we even. Hartman beweert dat hij de afwas in nog geen kwartiertje klaar heeft en de vaatwasser er veel langer over doet. Daar heeft hij een punt. Zeker als je een man met overal zure meningen over bent, en dus waarschijnlijk vaak alleen eet. Misschien heeft Hartman meer aan een kleiner modelletje?
Maxim is lang niet de enige met een uitgesproken mening over de vaatwasser: dit apparaat wordt graag gehaat! Maar dat roept natuurlijk de vraag op, wie heeft dit verfoeilijk apparaat uitgevonden, dat nochtans bizar populair is onder de keukenapparatuur? Voor kleinere en regelmatigere afwasjes is het misschien niet het meest praktisch apparaat omdat het natuurlijk niet 'nadenkt' over wat er in staat: een vaatwasser wast in feite 'zichzelf'. Het is aan u om hem zo goed mogelijk te vullen. Dat geldt trouwens net zo goed voor de afwasmachine - of de trommel vol is of niet, hetzelfde wasprogramma zal afgedraaid worden!
Uitvindster van de vaatwasser
Als de Maxims van deze wereld altijd even snel in een kwartiertje elke dag de vaat deden, had misschien Josephine Cochrane niet briesend van woede ergens in de jaren 1870 door Shelbyville, Illinois gestampt, roepend dat als niemand anders de vaatwasser uit zou vinden, dat zij het dan wel zou doen. En zo geschiedde. Er was wat slappe was van enkele mannen een paar decennia eerder - en als we bedoelen slappe was, dan is dat geen flauwe grap, want hun vaatwassers kwamen ongeveer neer op borden flauwtjes door wat badwater heen halen. Als het zo makkelijk was, dan stroopten mannen wel vaker hun mouwen op, vermoeden we.
Josephine had ook wel iets beters te doen, als actief politica, en entertainde regelmatig groepen gasten met superdeluxe servies uit de 17e eeuw. Alleen waren de afwashulpjes telkens zo klunzig dat er hoekjes van dit dure servies af sprongen. Dat was Maxim Hartman natuurlijk nooit overkomen, begrijpen we, maar het overkwam Josephine Cohrane wel. En dus bouwde ze, samen met George Butters, een technieker, in haar achtertuin de eerste vaatwasser, die veel weg had van het apparaat dat het nu nog is. Er werd heet zeepwater in een ruimte gespoten, waar in rekjes met speciale afstanden voor borden, bestek, glazen enzovoorts, dit zeepwater zijn werk deed op de borden, zonder dat er scherven af sprongen dit keer. Haar vrienden waren erg van het apparaat onder de indruk, en ze bood aan er ook een voor hen te bouwen. Uiteindelijk kwam het tot een expo in Chicago, een patent, een fabriek en voilà, het was een succes.
Late erkenning
Al in 1897 begon dus de productie, maar pas vanaf pakweg de jaren 1950 werden vaatwassers een normaler aangezicht in de keuken. Er zijn boeken volgeschreven over wat de vaatwasser heeft gedaan voor emancipatie van de huisvrouw, die, zoals Josephine ook hoopte, nu niet per se meer de afwas hoefde te doen na een lange huishoudelijke dag en het bereiden (én consumeren) van het avondeten.
Maar Josephine zelf, die werd nog vrij laat aan echte erkenning blootgesteld. Pas in 2006, ja zo recent nog - ruim 90 jaar na haar dood - werd ze posthuum opgenomen in de National Inventors Hall of Fame. Om haar vaatwasser. Blijkbaar vonden sommige mensen toch niet dat het apparaat eigenlijk niet uitgevonden had moeten worden!
