Bron: NRC
Slecht nieuws: de koffie raakt wereldwijd in rap tempo op. Door de grote vraag in combinatie met de klimaatverandering (meer regen en stijgende temperaturen) raken koffieplanten, en vooral de arabica-variant die veel populaire koffiesoorten van hun typerende smaak voorziet, in het gedrang.
Twee miljard koppen koffie
Dagelijks consumeren we wereldwijd meer dan twee miljard (2.000.000.000) kopjes koffie. Koffie prijkt daardoor hoog in het lijstje van wereldwijd meest verhandelde grondstoffen, en zorgt voor het levensonderhoud van ongeveer 25 miljoen koffieboeren (velen met al dan niet Fair Trade-gecertificeerde kleine bedrijfjes in ontwikkelingslanden) plus zo'n 100 miljoen mensen werkzaam in de koffieverwerking. Per jaar geeft koffie een exportwaarde van ongeveer 20 miljard dollar. En de populaire warme drank neemt steeds gretiger afzet.
De populariteit is vooral gestegen door de status van exclusieve koffie uit de espresso machines, volautomatische koffiebrouw-apparaten en natuurlijk de cup- en pad-apparaten zoals de welbekende Nespresso. Die status is niet helemaal nieuw: nog maar een paar eeuwen terug was bier het ontbijtdrankje van het 'gewone volk' en koffie een luxe (want erg prijzig toendertijds, omdat er nog geen goedkope bereidingsmethodes waren). Juist door goedkopere productie en uitvindingen als het koffiefilter werd koffie uiteindelijk ook populair bij Jan met de Pet, en de rest is geschiedenis.
Arabica in paniek
Door veranderingen in het klimaat dreigt de Coffea arabica, die toch al gevoeliger voor plantziekte, temperatuurschommelingen en onregelmatige neerslag, in gevaar te komen. En dat is slecht nieuws voor de echte koffieliefhebbers, want hoewel de coffea canephora ofwel robusta, de andere grote koffiesoort, minder lijdt onder het klimaat, is de arabica veruit de populairste variant (goed voor 70% van de geconsumeerde koffie). Volgens kenners is de arabica lekkerder, verfijnder en minder bitter dan de robusta. Die laatste wordt meer gebruikt voor oploskoffie en goedkopere koffievarianten.
Andrea Illy, de bekende Italiaanse topproducent stelde in 2016 al: "We verwachten dat we twee keer zoveel koffie nodig hebben, waarschijnlijk zelfs drie keer zoveel, tegen het einde van de eeuw, met niet meer dan de helft van de nu beschikbare grond. We hebben een probleem dat dringend om een oplossing vraagt." De gebieden waar de arabica wordt verbouwd verliezen het komend decennia drastisch veel grondgebied aan neerslag en temperatuur, maar ook aan schimmels, insecten en ziekten.
Oplossingen en alternatieve koffie
De grote koffiebedrijven, tot zelfs Starbucks en Lavazza, trekken daarom aan de noodbel en komen met grote ambitieuze projecten zoals duurzaam (of zo duurzaam mogelijk) koffieplanten zetten en diversiteitsprogramma's om de kweekgronden minder van voedingsstoffen te beroven. Ook worden er alternatieve koffiesoorten gezocht, want in dit tempo is met name de arabica straks nog maar een plant in de geschiedenisboekjes.
Die alternatieven kunnen overigens ook in hetzelfde verleden gezocht worden waar koffie al een luxe was. Onder armere boeren en slaven was er in Amerika ook behoefte aan caffeïnehoudende warme dranken, en door de drastische breuk met Engeland was thee in forse onmin. Dus brouwde men alternatieve koffie van zwartogenboon, meel van maïs (goed doorgeroosterd) of zoete aardappelen. En gelukkig gedijt altijd de vertrouwde leverancier van oploskoffie, de robusta nog aardig. Maar willen we die verrukkelijke, rijke arabica-smaak behouden, dan moeten er toch drastische maatregelen genomen worden.
Dat gezegd hebbende, hopen we dat uw eerste kop koffie van de werkweek goed smaakt. Geniet er vooral van nu het nog kan!
